ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি বিকাশ যোজনা হৈছে ভাৰত চৰকাৰৰ কৃষি আৰু কৃষক কল্যাণ মন্ত্ৰালয় আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় উন্নয়ন পৰিষদৰ(এন.ডি.চি.) দ্বাৰা মুকলি কৰা কেন্দ্ৰৰ বিশেষ অতিৰিক্ত সাহাৰ্য্যৰ এক ৰাজ্যিক পৰিকল্পনা।
এই আঁচনিৰ মূল উদ্দশ্য সমূহ হৈছে:
ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি বিকাশ যোজনা ২০১৬-১৭ (আঁচনি সমূহ ৰূপায়নৰত)
২০১৬-১৭ চনত, ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি বিকাশ যোজনাৰ অধীনত আৱণ্টিত ৩৩০০.০০ লাখ টকাৰ ভিতৰত, ২০৩.০০ লাখ টকা অনুমোদন কৰা হৈছে। সেই অনুসাৰে তলত উল্লেখ কৰা আঁচনি সমূহ অগ্ৰাধিকাৰ ভিত্তিত ৰূপায়ন কৰি থকা হৈছে:
এই উপাদনে তলত উল্লেখ কৰা কাৰ্য্যক্ৰম দুটা অন্তৰ্ভুক্ত কৰি লয়:
বিভাগীয় মীন আৰু মীন বীজ পামৰ বিকাশ আৰু উন্নিতকৰণ:
এই আঁচনিৰ অধীনত, বিভাগীয় মীন আৰু মীন পামৰ ৩৬.৫ হেক্টৰ জলীয় ক্ষেত্ৰৰ উন্নয়নৰ বাবে ১৪৬.০০ লাখ টকা ধাৰ্য্য কৰা হৈছে।
মত্স্য বীজ প্ৰতিপালন পুখুৰীৰ ইনপুট খৰচ(২০১৫-১৬):
২০১৫-১৬ চনত, ৬.২৫ হেক্টৰ এলেকাৰ উন্নয়ন কৰা হৈছিল। কোনো ইনপুট প্ৰদান কৰা হোৱা নাছিল, গতিকে ইনপুট অধিক্ৰয়ৰ বাবে ৩.২৮ লাখ টকা(আৰ.কে.ভি.ওৱাই.ৰ অংশৰ) ধাৰ্য্য কৰা হৈছে।
এটা চামত ২৫ জনকৈ মুঠ ৫০ গৰাকী কৃষকক অভিজ্ঞতা লাভ যাত্ৰাৰ বাবে অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ/পশ্চিম বংগলৈ প্ৰেৰণ:
এই কাৰ্য্যক্ৰমৰ অধীনত, ৩.৫০ লাখ টকাৰ এক ধনৰাশি আৱণ্টন দিয়া হয়। দুটা চামত মুঠ ৫০গৰাকী উন্নয়নশীল কৃষকক অভিজ্ঞতা লাভৰ বাবে অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ/পশ্চিম বংগৰ মত্স্য কৃষি পামলৈ নিয়া হব।
সকলে ৰপায়নকাৰী জিলা, ৰাজ্যিক মুখ্য কাৰ্য্যলয় আৰু প্ৰশাসনিক বিভাগৰ প্ৰশাসনিক খৰচৰ বাবত ২.৫৯লাখ টকা ধাৰ্য্য কৰা হৈছে।
আৰ.কে.ভি.ওৱাই. ২০১৭-১৮
ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি বিকাশ যোজনাৰ প্ৰকল্প অংশ হিচাপে ৩৬.০০ কোটি টকা পৰিমানৰ এক প্ৰকল্প প্ৰস্তাৱ প্ৰস্তুত কৰা হৈছে আৰু ৰাজ্যিক পৰ্য্যায়ৰ অনুমোদন কমিটিয়ে ২২/০৬/২০১৭ তাৰিখে ইয়াত অনুমোদনো জনাইছে। কিছুমান পৰামৰ্শৰ সৈতে ভাৰত চৰকাৰৰ কৃষি আৰু কৃষক উন্নয়ন মন্ত্ৰালয়, ডি.এ.ডি.এফ.এ এই প্ৰকল্প প্ৰস্তাৱৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনাইছে। এই প্ৰকল্পৰ মূল লক্ষ্য হৈছে মাছ আৰু ইয়াৰ বীজৰ উত্পাদন বৃদ্ধি কৰা আৰু লগতে ইয়াৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় আন্তঃগাঁথনিৰো উন্নয়ন সাধন কৰা যি ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি বিকাশ যোজনাৰ পৰামৰ্শাৱলীৰ লক্ষ্যৰ অন্তৰ্গত। এই আঁচনিৰ সবিশেষ তলত উল্লেখ কৰা হল:
তলত উল্লেখ কৰা কাৰ্য্যক্ৰম চাৰিটা এই উপাদনৰ অন্তৰ্গত:
মাছৰ উত্পাদন বৃদ্ধি কৰিবলৈ হলে পুৰণা পুখুৰী বোৰৰ উন্নিতকৰণ কৰাটো অনিবাৰ্য্য। গতিকে, এই আঁচনিৰ প্ৰস্তাৱ অনুসৰি পুখুৰীৰ পাৰ ওখ কৰা, ইয়াৰ চাৰিওকাষৰ মেৰামতি কৰা, ইয়াৰ পানী আৰু লগতে পলশ আতৰ কৰা, মেটেকা আতৰ কৰা ইত্যাদিৰ দৰে পুখুৰীৰ উন্নিতকৰণৰ পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা হয়।
বিভিন্ন পৰ্য্যায়ৰ বাবে বিভিন্ন ধৰণৰ প্ৰশিক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰা, শিক্ষা আৰু অভিজ্ঞতা লাভৰ যাত্ৰা আদিবোৰ হৈছে কৰ্মচাৰী সকলৰ চাকৰি সম্পৰ্কীয় প্ৰদৰ্শনৰ উন্নত কৰাৰ বাবে কিছুমান গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ। সেইবাবে চাম অনুযায়ী এনে প্ৰশিক্ষণ আৰু অভিজ্ঞতা লাভৰ যাত্ৰাৰ বাবে প্ৰেৰণ কৰাৰ প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰা হয়।
যেতিয়ালৈকে কৃষক সকলে মত্স্য কৃষিৰ ক্ষেত্ৰত অত্যাধুনিক প্ৰযুক্তিবিদ্যাৰ সৈতে পৰিচয় নহয় আৰু লগতে ইয়াৰ প্ৰতি আগ্ৰহী নহয়, তেতিয়ালৈ ধাৰ্য্য কৰি লোৱা উন্নয়নৰ লক্ষ্যত কেতিয়াও উপনীত হব পৰা নাজাব। গতিকে, মত্স্য কৃষিৰ ক্ষেত্ৰত সফলতা সুনিশ্চিত কৰিবৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় বহল জ্ঞান আৰু বাস্তৱ জ্ঞানৰে পৰিপুষ্ট দক্ষ লোকৰ প্ৰয়োজন বাঞ্চনীয়।
জ্ঞান আৰু ধাৰণা সমূহ জনসাধাৰণৰ মাজত বিলাই দিয়াৰ বাবে জনসাধৰণৰ মাজত এই সকলো বোৰৰ প্ৰচাৰ আৰু প্ৰসাৰ কৰাটো অতিকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ। ৰাজ্যত মত্স্য উত্পাদনৰ হাৰ একেবাৰে নিম্ন হোৱাৰ অন্যতম কাৰণ হৈছে, সম্পদৰ নিম্ন মানৰ প্ৰৱন্ধন আৰু বৈজ্ঞানীক অনুশীলনৰ প্ৰতি জনসাধাৰণৰ অজ্ঞানতা আৰু নিৰাগ্ৰহতা। গতিকে প্ৰচাৰ আৰু সজাগতাৰ গুৰুত্ব উপলব্ধি কৰি, ১০০ শতাংশ অশীদাৰিত্বৰে এই আঁচনি প্ৰস্তাৱিত কৰা হৈছে।
প্ৰস্তাৱিত কাৰ্য্যক্ৰম সমূহ তলত উল্লেখ কৰা হল:
নতুন নতুন পুখুৰী নিৰ্মাণৰ জৰিয়তে এলেকা সম্প্ৰসাৰণৰ বাবে বিভাগে প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰিছে যাতে ৰাজ্যত অতিৰিক্ত হাৰত মত্স্য উত্পাদন কৰিব পৰা যায়। উপলব্ধতা আৰু গুৰুত্বৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি অন্য কৃষিৰ বাবে অনুপযোগী বান-প্ৰৱণ জলাশয় সমূহৰ ব্যৱহাৰ কৰাটোৱেই হৈছে এই প্ৰস্তাৱৰ মূল লক্ষ্য, ৰাজহুৱা পুখুৰী সমূহো ইয়াৰ অধীনত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হব।
মাছৰ বীজ উত্পাদন কৰাৰ ক্ষেত্ৰত অসম প্ৰায় আত্ম-নিৰ্ভৰশীল, ২০১৬-১৭বৰ্ষত ৰাজ্য খনত সৰু পোনাৰ ৰূপত ৬৭৫৮ নিযুত বীজ উত্পাদন কৰা হৈছে। কিন্তু ডাঙৰ পোনা এতিয়াও সংৰক্ষণৰ বাবে উপলব্ধ নহয়। ইয়াৰ মুখ্য কাৰণ হৈছে সৰু পোনাৰ ডাঙৰ পোনালৈ বিকাশ হব পৰাকৈ পৰ্য্যাপ্ত পৰিমানৰ প্ৰতিপালন ক্ষেত্ৰৰ অভাৱ। ইয়াৰ বাবে ব্যক্তিগত খণ্ডৰ অধীনত ৫০শতাংশ অংশীদাৰিত্বৰে প্ৰতিপালন টেংক নিৰ্মাণৰ বাবে প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰা হৈছে।
বৰ্ণসংকৰণ আৰু লগতে একে খিনি মাছৰ ভিতৰতে অব্যাহত থকা প্ৰজনন প্ৰক্ৰিয়াৰ বাবেই ডাঙৰ ডাঙৰ পাৰিপাৰ্শ্চিক মাছৰ কণি পৰা ঠাইত উত্পদান হোৱা বীজ সমূহৰ গুণগত মানদণ্ড তেনেই নিম্ন যাৰ ফলত মত্স্য উতপাদনৰ বাৰ্ষিক বিকাশ হ্ৰাস পোৱাৰ লগতে এককে প্ৰতি উত্পাদন ক্ষমতাও হ্ৰাস পাইছে। যদিও ৰাজ্যখনত বহু সংখ্যক মাছৰ কণি পাৰা ঠাই আছে, একেখন ৰাজ্যতে বীজৰ অভাৱত থকা স্থানো উপলব্ধ, বিশেষকৈ ভিতৰুৱা অঞ্চল সমূহত যিবোৰক এই প্ৰস্তাৱিত আঁচনিৰ অধীনত অগ্ৰাধিকৰ প্ৰদান কৰা হব।
ৰাজ্যখনত, বিভিন্ন কাৰ্য্যসুচীৰ অধীনত কিছু সংখ্যক মাছৰ বজাৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। গ্ৰম্যাঞ্চলৰ পথৰ দাতিৰ মাছ বজাৰ সমূহ ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি বিকাশ যোজনাৰ অধীনত উন্নিত কৰা হৈছে। কিন্তু বৰ্তমানৰ মাছৰ বজাৰ সমূহ গ্ৰাহকৰ সুৰক্ষা, স্বচ্ছতা, বৰ্জ্য নিষ্কাষণ, নলা-নৰ্দমাৰ ব্যৱস্থা আদি বিভিন্ন ক্ষেত্ৰৰ ফালৰ পৰা উপযুক্ত স্বাস্থ্যকৰ অৱস্থাত নাই। এই দিশ সমূহলৈ লক্ষ্য ৰাখি, ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি বিকাশ যোজনা ২০১৭-১৮ৰ অধীনত মাছৰ বজাৰ সমূহৰ উন্নতকৰণ কৰাৰ প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰা হৈছে আৰু প্ৰথম পৰ্য্যায়ত চহৰ অঞ্চলৰ বজাৰ সমূহক লক্ষ্য কৰি লোৱা হৈছে।
মাছ যিহেতু ক্ষীয়মান সামগ্ৰী, সংৰক্ষণ কৰোতে বা পৰিবহনৰ ক্ষময়ত ইয়াৰ মানদণ্ড হ্ৰাস পোৱাটো অতি স্বাভাৱিক যি উপভোক্তাৰ বাবে কোনোপধ্যেই হিতকাৰী নহয়। সেই গতিকে পৰ্য্যাপ্ত পৰিমানৰ বৰফৰ অভাৱত মাছমৰীয়া বা মাছৰ ব্যৱসায়ী সকলে অতি কম দৰতে মাছবোৰ বিক্ৰী কৰিবলগীয়া হয়। বহু ব্যৱসায়ীয়ে আকৌ খৰচ কমাবৰ বাবে পৰ্য্যাপ্ত বৰফ ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰা বিৰত থাকে। মাছৰ বজাৰ বা মত্স্য অৱতৰণ কেন্দ্ৰৰ সমীপত বৰফ কাৰখানা স্থাপনৰ জৰিয়তেহে বৰফৰ নাটনিৰ সমস্যা বিধৰ সমাধান সম্ভৱ। তেনে কৰিলে অতি কম দামতে এই বৰফ সমূহ উপলব্ধ হব।
তলত উল্লেখ কৰা কাৰ্য্যক্ৰম সমূহ এই উপাদনৰ অন্তৰ্ভু্ক্ত
ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু লগতে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰত থলুৱা মাছৰ চাহিদা যিহেতু অত্যধিক, গতিকে অলংকাৰযুক্ত মত্স্য খণ্ড এতিয়াও ৰাজ্যখনত সাংগঠনিক ৰূপত গঢ় লৈ উঠা নাই। সেইয়ে এই কাৰ্য্যক্ৰমৰ অধীনত, প্ৰজনন, উত্পাদন আৰু বজাৰকৰণ এককৰ জৰিয়তে অলংকাৰযুক্ত মাছৰ উত্পাদন আৰু বাজাৰকৰণৰ ক্ষেত্ৰত সঁহাৰি জনাবলৈ প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰা হৈছে।
বৰ্তমান সময়ত মহিলা সকলে কেৱল ঘৰুৱা উন্নয়নৰ ক্ষেত্ৰতেই নহয়, ৰাজ্যৰ আৰ্থ-সামাজিক উন্নয়নৰ ক্ষেত্ৰতো গুৰুত্বপূৰ্ণ ভুমিকা পালন কৰে। এনে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ক্ষেত্ৰ হৈছে মত্স্য উত্পাদন ক্ষেত্ৰত মূল্য সংযোজন কৰা যত মহিলা সকল অতি সহজেই জড়িত হৈ পৰিব পাৰে। মীন বিভাগৰ অধীনত পঞ্জীকৃত মহিলা আত্ম সহায়ক গোট সমূহক এই আঁচনিৰ অধীনত সমৰ্থন প্ৰদান কৰা হয়।
মত্স্য কৃষক সকলক প্ৰয়োজনীয় সহায় আগবঢ়াব পৰাকৈ বৰ্তমানে থকা ৰাজ্যিক মত্স্য পৰীক্ষাৰগাৰটো উন্নিতকৰণ কৰাৰ বাবে প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰা হৈছে। এই পৰীক্ষাগাৰৰ চাৰিটা মূল দায়িত্ব হৈছে- জল পৰীক্ষণ, ভূমি পৰীক্ষণ, আহাৰ পৰীক্ষণ আৰু ৰোগ আদি নিয়ন্ত্ৰণ কৰা ইত্যাদি। একে ঠাইতে কৃষৰ বাবে এই চাৰিওবিধ কাৰ্য্য সম্পাদন কৰিব পৰকাকৈ অসমত এটাও পৰীক্ষাগাৰ নাই। গতিকে অত্যাধুনিক পৰীক্ষাগাৰ হিচাপে পৰীক্ষাগাৰটো উন্নিতকৰণ কৰাটো নিত্যান্তই প্ৰয়োজন। এই ক্ষেত্ৰত, এই আঁচনিৰ জৰিয়তে ৰাজ্যিক মত্স্য পৰীক্ষাগাৰটো ১০০শতাংশ অংশীদাৰিত্বৰে উন্নতকৰণ কৰি শক্তিশালী কৰাৰ বাবে প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰা হৈছে।
এই আঁচনিৰ অধীনত, অংশীদাৰ সকলৰ মাজত ৰাজ্যিক তথা ৰাষ্ট্ৰীয় মানৰ অনুষ্ঠান-প্ৰতিষ্ঠানক জড়িত কৰি আলোচনা চক্ৰ/কৰ্মশালা বা সভা ইত্যাদি অনুষ্ঠিত কৰাৰ বাবে প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰা হৈছে। ইয়াৰ জৰিয়তে মুখ্যতে বৈদ্যুতিন প্ৰশাসন, সম্পদ মানচিত্ৰকৰণ, জিয়-টেগিং, উদ্ভাৱনীয় অনুশীলন, কৌশলগত পৰিকল্পনা, পৰ্য্যবেক্ষণ আৰু মূল্যাংকণ ব্যৱস্থাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে।
৬ হেক্টৰ জলীয় ক্ষেত্ৰ আগুৰি থকা মীন বিভাগৰ অধীনষ্ঠ গোপীনাথ বৰদলৈ টেংকটো গুৱাহাটীৰ ৰাজ্যিক মীনৰ মুখ্য কাৰ্য্যালয়ৰ পাছফালেই অৱস্থিত। গুৱাহাটীৰ মাজমজিয়াতে থকা এই টেংকটোক মতস্য উতপাদন বৃদ্ধি, ৰাজহ বৃদ্ধি, ৰাজ্যবাসীৰ অৱসৰ-বিনোদনৰ সুবিধা প্ৰদানকাৰী আৰু লগতে এক প্ৰদৰ্শনী আৰ্হি হিচাপে গঢ়ি তোলা আদি বিভিন্ন দিশ সংযোজন কৰিব পৰাকৈ এখন জৈৱ-বন্ধুত্বপূৰ্ণ মত্স্য উদ্যান হিচাপে গঢ়ি তোলাৰ যথেষ্ট সুযোগ আছে। ইয়াৰ আনুসাংগীক কাৰ্য্যক্ৰমৰ বাবে সৌৰ শক্তি ব্যৱহাৰ কৰাৰো বিচাৰ-বিবেচনা অব্যাহত আছে। যিহেতু এই প্ৰকল্প সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ বাবে এক দীঘলীয়া সময়ৰ প্ৰয়োজন হব, গতিকে পৰ্য্যায়ক্ৰমে ইয়াৰ উন্নয়ন সাধন কৰাৰ পোষকতা কৰা হৈছে। সেই অনুসাৰে, ২০১৭-১৮ বৰ্ষত ইয়াৰ বাবে ৩০.০০ লাখ টকাৰ এক প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰা হৈছে।
সকলো ৰূপায়নকাৰী জিলা, ৰাজ্যিক মুখ্য কাৰ্য্যালয় আৰু প্ৰশাসনীয় বিভাগৰ প্ৰশাসনীক খৰচৰ বাবে প্ৰকল্প খৰচৰ এক শতাংশ ধাৰ্য্য কৰা হৈছে।